preloader

بیش فعالی و نقص توجه تمرکز
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی نیک

آنچه در این مقاله می خوانید:

بیش فعالی و عدم توجه تمرکز چیست؟

بیش فعالی (ADHD) و نقص در توجه تمرکز اختلالی عصبی رشدی (NEURODEVELOPMENTAL) است که در 3 تا 7 درصد کودکان قبل از سن 5 سالگی مشاهده می شود که در پسران 3 تا 4 برابر بیشتر از دختران است. علائم بیش فعالی معمولا تا قبل از 5 سالگی نمایان می شوند ولی در بعضی از کودکان زودتر علائم مشاهده می شوند. تا به امروز علت بیش فعالی در کودکان به طور دقیق مشخص نشده ولی بعضی موارد ریسک ابتلا به بیشفعالی را در کودکان زیاد می کنند که در ادامه مقاله توضیح داده می شوند.

علائم بیش فعالی در دوره های سنی متفاوت، در کودکان فرق می کنند ولی در صورت کلی مهمترین علائم بیش فعالی شامل بی قراری و تحرک بیش از حد، عدم دستورپذیری ،تحمل پایین ،پرحرفی و نقص توجه تمرکز می باشد. بیش فعالی انواع متفاوتی دارد که با تست های بیش فعالی نوع آن مشخص می شود. درصورتی که بیش فعالی در سنین کودکی(سنین قبل مدرسه) درمان نشود کودک نمی تواند آزمون سنجش مدرسه را قبول شود و همینطور بعدها علائم آن در دوره نوجوانی و حتی بزرگسالی در فرد باقی می ماند. بیش فعالی در بزرگسالی با علائمی مانند عدم موفقیت در تحصیل ،کار و ازدواج، عدم برقراری ارتباط با دیگران ،اعتیاد به چیزهای مختلف ،ضعف اعتماد به نفس و … دیده می شود.

بیش فعالی با کاردرمانی و گفتاردرمانی و در برخی موارد همراه با دارو درمانی قابل درمان است البته اگر بیش فعالی به موقع تشخیص داده شود و توانبخشی (کاردرمانی و گفتاردرمانی) در سنین پایین تر شروع شود علائم به شدت کاهش می یابند و نتیجه درمان بسیار بهتر است.

داروی جدیدی برای بیش فعالی وجود ندارد و اصل درمان این بیماری کاردرمانی و گفتاردرمانی است. دارو فقط در برخی موارد به کاهش موقت علائم کمک می کند که به دلیل داشتن عوارض در بیشتر موارد از دارو استفاده نمی شود.

 

انواع بیش فعالی چیست؟

اختلال بیش فعالی به 3 دسته تقسیم می شود:

1.نوع غالبا بی توجه(ADD): در این نوع کودکان  بیشتر از نظر توجه تمرکز دچار مشکل هستند و علامت های پرتحرکی و بی قراری در آنها دیده نمی شود. این کودکان پرش توجه دارند و با محرکی حواس شان پرت می شود.

2. نوع غالبا بیش فعال و تکانشگر: این کودکان تحرک و جنب و جوش زیادی دارند و دائما در حال حرکت هستند اما در تمرین های نشستنی یعنی تمریناتی که ذهنی هستند و نیاز به توجه دارند عملکرد نسبتا خوبی دارند.

3.نوع ترکیبی(ADHD): نوع سوم ترکیبی از دو نوع بالا است که معمولا این نوع بیشتر در کودکان مشاهده می شود. در این نوع کودک هم پرتحرک و بیش فعال است و هم توجه تمرکز او دچار نقص می باشد.

 

عواملی که باعث اختلال بیش فعالی در کودکان می شوند؟

تا به حال تحقیقات بسیاری برای یافتن علل بیش فعالی صورت گرفته اما نتایج به دست آمده نتوانسته اند به یک اظهار نظر قطعی برسند. بنابراین علل ذکر شده به عنوان علت های احتمالی مطرح می شوند.

علل به وجود آمدن بیش فعالی:

علل ارثی و ژنتیکی: کودکانی که والدین آنها یا یکی از اقوام آنها بیش فعال بودند، بیشتر از کودکان دیگر به این اختلال مبتلا می شوند.

-علل عصبی: در بعضی از کودکان بیش فعال اختلالاتی در قشر مغز مشاهده شده است. همچنین انتقال دهنده های عصبی دوپامین و نور اپی نفرین در نواحی از مغز آنها کمتر از حد معمول است.

-علل پزشکی: کمبود اکسیژن به هنگام تولد، کمبود ویتامین ها ،فقدان ویتامین ب و اسید آمنه ها، سطح پایین امگا 3 و 6 ،کمبود پروتئین ،کم خونی ،زایمان زود ،کم وزن بودن نوزاد هنگام تولد.

-مواد غذایی: افزودنی های غذایی و رنگ های مصنوعی، استفاده زیاد از شکر و خوراکی های شیرین و مصرف سیگار و الکل توسط مادر در دوره ی بارداری.

علائم و نشانه های کودکان بیش فعال چیست؟

نشانه های بیش فعالی در سنین مختلف در کودکان به شرح زیر است:

*دوره نوزادی:

1.بیشتر این کودکان در دوره نوزادی پی در پی گریه می کنند.

2.معمولا خیلی دیر آرام می گیرند.

3.خوابشان زیاد یا کم است یعنی به اندازه بچه های دیگر نمی خوابند.

4.گاهی پر اشتها هستند و گاهی کم اشتها بوده و گاهی از خوردن غذا امتناع می کنند.

*2 تا 5 سالگی:

1.اغلب حوصله و انگیزه بازی های فکری مثل پازل را ندارند.

2.کارهایشان را نصفه رها می کنند.

3.کارهای شخصی خود را در حد توان منظم انجام نمی دهند.

4.کارهای خطرناک انجام می دهند و در کل بی احتیاط هستند.ند.

*دوره پیش دبستانی:

1.در این دوره مربی شان از آنها شکایت می کند که از لحاظ حرکتی بی قرارند و در یک جا آرام نمی گیرند ،نمی توانند حتی به مدت 10 دقیقه روی صندلی آرام بنشینند و یا هنگامی که نشسته اند به طور مداوم پا یا دست های خود را تکان می دهند و یا حرف می زنند.

2.خوابشان در این دوره کم است.

3.نسبت به دستورات والدین و مربی ها نافرمانی می کنند.

4.معمولا بد خلق و بدقلق هستند.

5.نسبت به کودکان عادی ،در رشد زبان و تکلم تاخیر دارند.

6.نسبت به همه چیز کنجکاو هستند و سعی می کنند از همه چیز سر در بیاورند.

7.در مهارت های حرکتی ظریف مثل بستن بند کفش و دکمه لباس مشکل دارند.

*دوره دبستان:

1.خیلی تکانشی عمل می کنند یعنی خیلی زود و فوری نسبت به محرک ها واکنش نشان می دهند.

2.همکلاسی هایشان از آنها شکایت می کنند.

3.پرخاشگر هستند و به دستورات معلم توجه نمی کنند.

4.توجه شان کوتاه و ناپایدار است و نمی توانند تمرکز کنند.

5.حواس پرتی دارند و بعضی از وسایل خود را جا می گذارند.

6.بیش از حد وول می خورند و ورجه ورجه می کنند.

7.یک جا نمی نشینند و زمانی که روی صندلی نشسته اند دست ها و پاهای خود را تکان می دهند یا دائم در حال حرف زدن هستند.

8.ادا و اطوار زیاد در می آورند.

9.خلق شان دائم تغییر می کند و بسیار توجه طلب هستند.

10.تکالیف مدرسه را فراموش می کنند یا عجولانه و بی نظم انجام می دهند.

11.تکالیف مدرسه را اشتباه انجام می دهند یا حتما کسی باید بالا سرشان باشد تا تکالیف را درست انجام دهند.

12.کلمات را نامنظم و به هم ریخته می نویسند طوری که روی خط نیست.

13.در جهت یابی و در تشخیص زمان مشکل دارند.

14.در درک فضایی هم ضعف دارند.

رفتار کودکان بیش فعال در منزل:

1.خیلی پر جنب و جوش هستند و به حرف والدین گوش نمی دهند.

2.وقتی مشغول فعالیتی هستند ،قبل از اتمام کردن آن فعالیت مشغول کار دیگری می شوند.

3.معمولا نوبت را رعایت نمی کنند.

4.ریخت و پاش و کثیف کاری زیادی دارند.

5.واکنش به درد در این کودکان نسبت به دیگران کمتر است.

6.قانون پذیر نیستند و کارهای خطرناک انجام می دهند.

7.در کارهایی که ترتیب و توالی شرکت نمی کنند.

8.رفتارشان غیر قابل پیش بینی است چون خلق شان نوسان دارد.

9.وسایلی که با آنها بازی می کنند را پرتاب می کنند.

10.به اشیا و وسایل اطرافشان آسیب می زنند.

میزان شیوع اختلال بیش فعالی:

شواهد موجود نشان می دهند که شیوع بیش فعالی در پسران 3 تا 4 برابر از دختران بیشتر است. حدود 80 درصد کودکانی که به بیش فعالی مبتلا می شوند در صورت درمان نشدن علائمی را در نوجوانی و بزرگسالی نشان می دهند. از این 80 درصد ،نیمی از آنها علائمی از اختلال سلوک (شخصیت ضد اجتماعی (anti social)) را نشان می دهند و نیمی دیگر اختلال مصرف مواد را در دوره ای از زندگی تجربه می کنند.

بر اساس نتایج برخی از مطالعات ،حدود 30 درصد نوجوانان مبتلا به بیش فعالی در دبیرستان ترک تحصیل می کنند.

اختلال بیش فعالی در نوجوانی و بزرگسالی:

نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی همان علائم دوره کودکی را با تفاوت هایی نشان می دهند:

مشکلات انضباطی و درگیری با خانواده.

-کندی قابل توجه در روند تحصیل.

-روابط ضعیف با همسالان.

-اعتماد به نفس و عزت نفس پایین.

-ناامیدی و فقدان انگیزه برای پیشرفت.

-تخلفات رانندگی ،رانندگی با سرعت غیر مجاز و تصادفات رانندگی.

-شغل خود را به کرات تغییر می دهند.

کوچکترین عامل مزاحم تمرکزشان را از کار اصلی پرت می کند.

-در مورد مسائل مادی ،ازدواج ،انتخاب شغل و موقیعت های مهم دیگر تصمیمات تکانشی می گیرند.

-تصادفات رانندگی در آنها بیشتر است ،آسیب های جسمی بیشتری دارند و احتمال اینکه به اطرافیان خود صدمه بزنند بیشتر است.

-اعتیاد به مواد مخدر و الکل و هر گونه مواد اعتیاد آور در این افراد زیاد است.

-مبتلا شدن به اختلالات شخصیتی مانند شخصیت ضد اجتماعی

-مبتلا شدن به وسواس های فکری و عملی

درمان اختلال بیش فعالی:

خط اول درمان اختلال بیش فعالی، توانبخشی یعنی کاردرمانی و گفتاردرمانی می باشد. به دلیل عوارضی که داروها دارند تا حد ممکن از دارو استفاده نمی شود اما در صورتی که نیاز به دارو باشد همزمان با توانبخشی از دارو درمانی هم استفاده می شود.

درمان بیش فعالی با کاردرمانی:

کودکانی که اختلال بیش فعالی و نقص توجه تمرکز برای آنها تشخیص داده شده است معمولا دچار اختلالات حسی حرکتی و ذهنی هستند و به دنبال این اختلالات در بعضی کودکان بیش فعال مشکلات گفتاری هم دیده می شود.

این کودکان در دو حس وستیبولار و عمقی معمولا دچار اختلال هستند و به همین دلیل علائم بیش فعالی و نقص توجه نشان می دهند. متخصصان کاردرمانی حسی حرکتی با استفاده از تکنیک های حسی حرکتی (یکپارچگی حسی) در ابتدا با تمرینات حس عمقی و وستیبولار ،مهارت های خودکنترلی و مهاری را در کودکان ایجاد می کنند تا تحمل و دستورپذیری در کودکان افزایش یابد و پرتحرکی و بی قراری کاهش یابد. در ادامه متخصصان کاردرمانی ذهنی با تمرینات خاصی توجه و تمرکز را در این کودکان افزایش می دهند تا کودکان بیش فعال مانند همسالان خود مهارت های متناسب با سن خود را کسب کنند و آزمون سنجش مدرسه را قبول شوند.

اگر اختلال بیش فعالی در سنین قبل از مدرسه درمان نشود کودک نمی تواند آزمون سنجش مدرسه را قبول شود و مجبور به دادن سنجش تخصصی و یا رفتن به مدارس استثنایی می شود. همینطور در آینده احتمال مبتلا شدن به اختلال سلوک (شخصیت ضد اجتماعی) ،اختلال اضطراب، وسواس فکری عملی ،اختلال مصرف مواد ،اعتیاد و وابستگی به چیزهای مختلف را دارد.

درمان بیش فعالی با گفتاردرمانی:

اکثر کودکان بیش فعال به دلیل عدم توجه و تمرکز دچار اختلالات گفتاری متفاوتی مانند تاخیر در آواسازی و گفتن کلمات، تاخیر در جمله سازی ،استفاده اشتباه از ضمایر و افعال ،عدم توانایی در توصیف اتفاقات گذشته و حال، نداشتن توانایی رویاسازی در سنین قبل از مدرسه، وضوح گفتاری پایین (متوجه حرف ها و خواسته های کودک نمی شوید) ،لکنت و … باید حتما تحت درمان توسط متخصصان گفتاردرمانی قرار بگیرند.

دارودرمانی برای کودکان بیش فعال:

برای کودکان بیش فعال به طور کلی دو دسته دارو تجویز می شود: داروهای محرک و داروهای غیر محرک.

داروهای محرک سیستم عصبی، مهم ترین و رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان بیش فعالی و عدم توجه تمرکز هستند. این داروها فعالیت سلول های عصبی در بخش های مختلف مغز را افزایش می دهند و جلوی محرک ها یا پاسخ های ناخواسته را می گیرند تا از این طریق کودک بتواند به محرک های مناسب و مطلوب توجه انتخابی نشان دهد.

در اکثر موارد از داروهای محرک یعنی متیل فنیدیت مانند ریتالین (RITALIN) ،کنسرتا (CONCERTA) و دکسترو آمفتامین و ترکیبات نمکی آمفتامین مانند آدرال (ADDERALL) استفاده می شود. در بعضی موارد از داروهای غیر محرک استفاده می شود مانند ونلافاکسین (EFFEXOR) کلونیدین (CATAPRES) و آتوموکستین (STRATTERA).

تکنیک های رفتاردرمانی برای درمان بیش فعالی:

در این رویکرد تلاش می کنیم با استفاده از تکنیک های رفتاری، یعنی تنبیه و تشویق درست و اصولی و به موقع رفتارهای منفی را در کودک کاهش دهیم و باعث تقویت و افزایش رفتارهای مثبت شویم.

انواع تشویق و پاداش:

برای ایجاد و تکرار رفتار مطلوب در کودک از 3 نوع تشویق و پاداش می توان استفاده کرد.

1.تشویق ضروری: پاداش هایی مانند تشویق کلامی ،بغل کردن ،بوسیدن و نوازش کردن.

2.تشویق فعالیتی: انجام دادن فعالیتی که هزینه ندارد و کودک از آن لذت می برد مانند بردن کودک به پارک.

3.تشویق مادی: پاداش مادی شامل پول و یا هر چیزی که با پول به دست می آید مثل خریدن اسباب بازی.

یکی از راه های مناسب برای ایجاد و تکرار رفتار مطلوب و یا تغییر رفتار در کودکان این است که در ابتدا از پاداش مادی به همراه پاداش ضروری استفاده کنیم و بعد کم کم از پاداش فعالیتی به همراه پاداش ضروری استفاده شود و به تدریج فقط پاداش ضروری داده شود تا کم کم این نوع پاداش به پاداش درونی تبدیل شود.

انواع تنبیه:

1.بی توجهی: در این روش از صندلی تنهایی یا اتاق فکر استفاده می کنیم یعنی کودک باید روی صندلی در یک مکانی در خانه که وسایل بازی ندارد برای مدت زمان مشخص بنشیند و هیچ کاری نکند. البته برای کودکان زیر 4 سال نادیده گرفتن بهترین نوع تنبیه است.

2.فعالیتی: در این روش از یک فعالیتی که کودک دوست ندارد و جزو وظایف او هم نیست استفاده می کنیم. مثلا کودک شستن توالت یا گردگیری خانه را دوست ندارد و ما مجبورش می کنیم تا این کار را انجام دهد.

3.محرومیت: کودک را از کاری که دوست دارد برای مدت زمان مشخصی محروم می کنیم. مثلا از پارک رفتن یا تلویزیون تماشا کردن محروم می کنیم و یا هر چیز دیگری که جزو نیازهای اساسی و حیاتی او نباشد.

برای انجام تکنیک های بالا حتما از درمانگران کلینیک نیک مشاوره بگیرید تا بتوانید تکنیک ها را به طور صحیح و اصولی انجام دهید و رفتارهای خوب را در کودک ایجاد کنید و رفتارهای بد را قدم به قدم در کودک حذف کنید.

خلاصه مقاله بیش فعالی و نقص توجه تمرکز:

در مقاله بالا در مورد اینکه بیش فعالی و نقص توجه تمرکز چیست ،علائم بیش فعالی ،علت پیدایش بیش فعالی و درمان بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان به طور جامع و کامل توضیح دادیم. خلاصه اینکه بیش فعالی در زندگی امروزه متاسفانه به دلایل مختلفی که گفته شد به شدت در کودکان و بزرگسالان افزایش یافته است اما خبر خوب اینکه می توان با تشخیص به موقع و درمان از طریق توانبخشی (کاردرمانی و گفتاردرمانی نیک) علائم این بیماری را تا حد امکان کاهش داده و به این افراد کمک کنیم به زندگی عادی برگردند.

(کلینیک کاردرمانی وگفتاردرمانی نیک)

مطالب مرتبط

کاردرمانی حسی حرکتی

کاردرمانی ذهنی

یکپارچگی حسی

1 نظر

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کریمی کلینیک نیک

دختر من تشخیص اتیسم داشت و کلینیک نیک با درمانگران فوق العاده ای که دارد باعث پیشرفت بسیار زیادی در دختر من شدند

مقصودی کلینیک نیک

پسر من بیش فعال بود و نقص توجه داشت که با کمک کلینیک نیک تا حدی زیادی مشکلش حل شد و الان کلاس چهارم هستش خیلی ممنونم از زحماتتون

متوسلیان کلینیک نیک

سلام و خسته نباشید خدمت کلینیک نیک ممنون بابت تمام زحماتی که برای پسر من کشیدید،من پسرمو با تشخیص اختلال حسی و نقص توجه به کلینیک نیک بردم و با زحمات کاردرمانگر و گفتاردرمانگر کلینیک نیک مشکلاتش برطرف شد

رضایی کلینیک نیک

دخترم تاخیر رشدی داشت 2 سال زیر نظر کادر درمان کلینیک نیک بود خدا رو شکر الان خیلی عالی شده

اسدی کلینیک نیک

ممنون از روش درمان بسیار عالیتون پسرم کلاس دوم بود و اختلال یادگیری داشت بعد از گذشت 6 ماه کاملا درمان شد

نیک فرد کلینیک نیک

واقعا بهترین کلینیک توانبخشی تهران هستید. تشخیص بسیار عالی

خدمات کاردرمانی

خدمات گفتاردرمانی